Algemeen onderhoud en restauratie van porselein

Om ervoor te zorgen dat alle keramiek zijn schoonheid, conditie en waarde behoudt, moet het voorwerp regelmatig worden afgestoft en gereinigd. Dit kan u zelf thuis doen mits u een juiste schoonmaakmethode hanteert. Hoe vaak u dit moet doen, hangt af van het feit of de stukken worden gebruikt of uitgestald. Voorwerpen achter glas worden niet zo snel vuil als in een kamer of wanneer er voedsel of vloeistof in zit. Enkele schoonmaakmethoden staan hieronder beschreven. Kies een methode die geschikt is voor de samenstelling en de conditie van het stuk in kwestie en het soort vuil of vlekken die u wilt verwijderen. Met een verkeerde methode kunt u immers onherstelbare schade aanrichten die ook de waarde vermindert. Ongeacht de structuur, conditie, ouderdom en waarde is er 1 regel die u altijd moet hanteren bij het schoonmaken van een antiek stuk keramiek, en dus ook porselein: doe het nooit in een vaatwasmachine. De combinatie van hoge temperaturen, turbulentie en schoonmaakmiddel kan het glazuur beschadigen, de kleuren vervagen en zelfs barsten en scheuren veroorzaken. Voorzichtig met de hand schoonmaken is het beste.

Afstoffen


Alle keramiek moet regelmatig worden afgestoft. Steun het voorwerp in de vrije hand en ga met een grote kwast in de andere hand over het oppervlak.

Geglazuurde keramiek en porselein schoonmaken


Kijk voor u afwast of er beschadigingen zijn. Als een stuk met lijm is gerepareerd, als er schilfers zijn of barsten, of als het glazuur op plaatsen is afgesleten, volg dan de schoonmaaktechniek aanbevolen voor ongeglazuurde of deels geglazuurde keramiek (zie hieronder). Is het voorwerp in goede conditie ga dan als volgt te werk.
  • Bekleed de bodem van een plastic bak met een stuk schuimrubber van ca. 2,5cm dik.
  • Vul de bak met handwarm water en doe er een paar druppels vloeibaar afwasmiddel in.
  • Pak het voorwerp op en stof het goed af. Was slechts 1 stuk tegelijk om de kans op breken tot een minimum te beperken. Als het uit meerdere delen bestaat, was dan elk deel apart.
  • Laat het voorwerp in het sop zakken en veeg voorzichtig schoon met een zachte, pluisvrije doek. Gebruik voor gleuven een borstel.
  • Leg onder in een andere plastic bak een stuk schuimrubber van 2,5cm dik en vul ook deze bak met handwarm water. Breng het voorwerp uit het sop over in het schone water en beweeg het voorzichtig rond om zeepresten eraf te spoelen.
  • Haal het voorwerp uit het spoelwater en droog het voorzichtig af met een oude handdoek. Opgelet: het glazuur op voorwerpen van vóór 1900 is vaak niet stabiel. Laat het verwijderen van vlekken hierop over aan een restaurateur.


Deels geglazuurde en ongeglazuurde keramiek schoonmaken


Deze keramiek kan door zijn poreusheid snel beschadigen in water. Volg volgende methode:
  • Beperk u zoveel mogelijk tot het gebruik van een zachte borstel.
  • Probeer opeengehoopt vuil in kieren weg te werken met een beetje witkalk op de punt van een kwast. Borstel de witkalk en het vuil weg met een andere borstel.
  • Als het vuil hardnekkig is en de methode hierboven werkt niet voldoende, veeg dan het oppervlak af met een watje lauwwarm water. Dep daarna het voorwerp zo snel mogelijk droog met een oude handdoek.
  • Is het nog vuil, doe dan een druppel mild afwasmiddel in het water. ‘Spoel’ het stuk daarna zo snel mogelijk af met een watje met schoon, lauwwarm water. Dep het oppervlak droog met een oude handdoek.


Verwijderen van vet, thee- of koffievlekken, kalkaanslag, zouten


Een belangrijk opmerking is hier op zijn plaats. Als u van plan bent om iets te verkopen, dan is het belangrijk dat u NIET reinigt. De kans dat u de waarde verkleint is veel groter dan dat u meer krijgt voor uw stuk. Een professionele aankoper zoals onszelf kan gerust een correcte waarde bepalen in gelijk welke staat het voorwerp zich bevindt. We kunnen het niet genoeg benadrukken : NOOIT zelf restaureren, NOOIT reinigen voor verkoop.

Restauratie


Hierboven werden eenvoudige conserveertechnieken besproken. Conserveren betekent het object zo goed mogelijk in stand houden d.w.z. preventieve maatregelen nemen om verval tegen te gaan. Restaureren gaat een stap verder. Het is het behandelen van een beschadigd voorwerp om het terug te brengen in een toestand die het originele evenaart. Voorbeelden zijn breuken verlijmen, afgebroken oortjes aan een kop of schaal vastzetten, schilfers repareren, maar ook een afgebroken tuit of nieuw oor modelleren, ontbrekende delen gieten, eventueel opnieuw vergulden of bijschilderen, delen glazuur vervangen of oude reparaties herstellen. Indien een voorwerp beschadigd is, zelfs gerestaureerd, verliest het een groot deel van zijn waarde. Een goede restauratie kan de grootte van het waardeverlies wel beperken, maar nooit volledig teniet doen. Vraag voor het restaureren van een voorwerp steeds advies aan een erkende restaurateur want dit is specialistenwerk. Hou er ook rekening mee dat het te verkiezen valt om een voorwerp in zijn beschadigde toestand te laten boven er een minderwaardige restauratie op uit te (laten) voeren. Een slechte restauratie is inzake waarde nog slechter dan helemaal geen restauratie!